İslamiyet Öncesi Türk Devletleri
İslamiyet Öncesi Türk Tarihi
Türk Adı
- Türk ismine ilk olarak Çin kaynaklarında rastlanır. Çin Kaynaklarında “Türk” ismi “Miğfer” anlamına gelmektedir. Orhun kitabelerinde “Türük” ve “Türeyen, Çoğalan, Kuvvetli, Erdemli, Güçlü” anlamlarında kullanılmıştır.
- Devlet adı olarak ilk kullanan “Göktürk Devleti”
Türklerin Ana Yurdu
- Türklerin anayurdu; Orta Asya
- Kutsal şehir; Ötüken
Türk Göçleri
 |
| Orta Asya Türk Göçleri |
Göçün Nedenleri
- İklimin değişmesiyle ortaya çıkan kuraklık.
- Nüfus artışıdan dolayı toprakların yetersiz kalması.
- Boylar arası çatışmalar.
- Kızılelma, yani cihan hakimiyeti anlayışı.
Göçün Sonuçları
- Yeni Türk Devletleri kuruluş ve Türk Kültürü yayılmıştır.
- Yerli halklarla kaynaşıp yeni kültürler oluşturmuştur.
- Bazı Türk boyları asimile olmuştur.
İSKİTLER(SAKALAR)
(m.ö 7.yy – m.ö 2.yy)
-
- En ünlü hükümdar, Alp Er Tunga
- Destanları, Şu ve Alp Er Tunga
- Atı ilk kez evcilleştiren Türk topluluğu.
- Madencilikte gelişmişlerdir. İskitler için Bozkırın Kuyumcuları denmektedir.
- İlk kadın hükümdar Tomris Hatun, İskitlerin hükümdarıdır.
- Bİlinen ilk Türk Topluluğudur.
- Ahiret inançları vardır.
ASYA HUN DEVLETİ(BÜYÜK HUN)
(MÖ 3yy – MS 216)
-
- Kurucusu, Teoman-Ötüken
- En ünlü hükümdar, Metehan
- Destan, Oğuz Kağan
- Bilinen ilk Türk Devletidir.
- Teoman Döneminde Çinliler Hun akınlarından kurtulmak için Çin Seddini inşa etmiştir.
- Metehan babasını öldürerek tahta geçmiş ve ilk iş olarak Orta Asya’da Türk Birliğini sağlamıştır.
- Mete Han ilk askeri ve devlet teşkilatını kurmuş ve ilk kez Onluk Sistem’i uygulamıştır.
- Türk Kara Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi olarak kabul edilmiştir.
- Çin’i hamiyet altına almış fakat yerleşmemiştir, bunun yerine Çin’i vergiye bağladı.
- Asimile olmayı engellemek için.
- Mete Han’ dan sonra ikiye bölünmüş ve yıkılmıştır.
KAVİMLER GÖÇÜ
(MS 375)
- Asya Hun Devleti yıkıldıktan sonra çin baskısından kurtulmak için Hunlar Batı’ya göç ederek Orta Avrupaya gelmişlerdir.
- Göç sırasında Hunların önünde duramayan Germen Kavimleri (Vizigotlar,Ostrogotlar) göç etmek zorunda kalmış ve bu olaya Kavimler Göçü adı verilmiştir.
Kavilmler Göçünün Sonuçları
- İlk Çağ kapanmış Orta Çağ açılmıştır.
- Büyük Roma İmparatorluğu ikiye ayrılmıştır -Doğu – Batı
- Avrupa Irkları bugunkü halini almıştır. (İngiliz, Fransız, İspanyol..)
- Merkezi krallıklar yıkılmış feodalite güç kazanmıştır.
- Kilise ve skolastik düşünce güç kazandı.
- Avrupa Hun Devleti kuruldu
AVRUPA HUN DEVLETİ
(375-469)
-
- Kurucusu, Balamir – Macaristan
- En Güçlü Dönemi, Atilla
- Destan, Atilla
- Avrupa da kurulan ilk Türk Devleti.
- Atilla döneminde Bizans ve Papa vergiye bağlanmıştır.
- Avrupalılar Atilla için Tanrının Kırbacı demektedir.
- Yeni Göçler gelmediği için asimile olmuştur.
- Atilla’nın ölümünden sonra Bizans’ın saldırılarıyla yıkılmıştır.
- Lubenungen destanında Atilla’nın adı ETZEL olarak geçmektedir.
I. GÖKTÜRK DEVLETİ
552 – 659
-
- Kurucusu, Bumin Kağan – Ötüken
- En Güçlü Dönem, Mukan Kağan
- Türk adı ile kurulan ilk devlettir.
- Bumin Kağan devleti bir süre kardeşi İstemi Yabgu ile bereaber yönetmiştir.(İkili Teşkilat)
- Türk şehzadelerini Çinli prenslerle evlendirerek Göktürk Devletinin parçalamışlardır.
- Bu dönemde İpek Yolu, Göktürk, Sasani ve Bizans Devletleri’ni karşı karşıya getirmiştir. İlk Türk-Bizans ittifakı Sasaniler’e karşı bu dönemde olmuştur (571). Hedef doğu-batı ticaretini ele geçirmektir.
II. GÖKTÜRK DEVLETİ
682 – 744
-
- Kurucusu, Kutluk(İlteriş) Kağan – Ötüken
- En Güçlü Dönem, Bilge Kağan
- Destan, Ergenekon, Bozkurt
- Çin egemenliğinde 50 yıl kalan Göktürklerin bilinen ilk milli mücadelesini başlatan ve Türk Boylarını bir araya getiren Kutluk Kağan’a İlteriş ünvanı verildi.
- Bilge Kağan ülkeyi kardeşi Kültigin ile beraber yönetmiştir. Vezirleri Tonyukuk, Türk Tarihinin ilk veziridir.
- İlk Türk Alfabesini 38 harfli Göktürk(Orhun) alfabesi ve posta teşkilatı kurmuşlardır.
- Orhun Kitabelerini dikmişlerdir.
- Türk Tarihinin ilk yazılı kaynağı örneği.
- Bilge Kağan’ın ölümünden sonra Uygur, Basmil ve Karluk boyları tarafından yıkılmıştır(744)
UYGUR DEVLETİ
745 – 840
-
- Kurucusu, Bilge Kül Kağan – Ötüken
- Destan, Göç ve Türeyiş
- Göktanrı inancını bırakarak Budizm ve Maniheiz inançlarını benimsemişlerdir.
- İlk din değiştiren Türk Devleti.
- Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti.
- İlk Türk şehirlerini kurmuşlardır(Beşbalık, Ordubalık, Kuça)
- Maniheizm savaşmayı ve et yemeyi yasakladığı için yerleşik hayata geçmiş ve savaşcı özelliklerinin kaybetmişlerdir.
İLK DEFA
- Kağıt ve matbaa kullanıldı.
- Mimari eserler inşa edildi.
- Kütüphane kuruldu.
- Yazılı hukuk kullanan Türk Devleti
- Örgün eğitim sistemi uygulandı.
- Tarımla uğraşıp sulama kanalları yapmışlardır.
AVARLAR
558 – 805
- Macaristan da kurulmuştur.
- Hristiyanlığı benimsemişlerdir.
- At kültürünü ve üzengiyi Avrupaya taşımışlardır.
- İlk kez İstanbulu kuşatan Türk Devleti.
HAZARLAR
630 – 958
- Hazar Gölü çevresinde kurulmuştur.
- Museviliği benimseyen ilk Türk Devletidir.
- İslam Devletiyle savaşan İlk Türk Devleti.
İSLAMİYET ÖNCESİ KÜLTÜR – MEDENİYET
- Türklerde ilk devlet teşkilatı – Hunlar
- Kut; Hükümdarlık yetkisinin Tanrı tarafından verilmesi
- Veraset sistemi; Egemenliğin hanedanın ortak malı olması. Türk Devletlerinin yıkılmasında en önmeli sebeplerden birisidir.
- Sonuçları
- Taht kavgaları sürmüştür.
- Devletler Doğu – Batı olarak ikiye ayrılır
- Merkezi otorite zayıflar.
- Devlet ömrü kısalır.
- Sonuçları
HÜKÜMDAR
- Alametleri
- Otağ
- Taht
- Sancak
- Davul, Yay, Tuğ
- Ünvanları
- Han
- Hakan
- Kağan
- Yabgu
- İlteriş
- İlteber
KURULTAY (KENGEŞ) TOY
- Devletin en yüksek yönetim organı
Son söz hükümdarındır.
- Danışma organıdır.
- Laiktir.
- Kurultay Üyeleri
- Hakan
- Boy Beyleri
- Hatun
- Hanedan Üyeleri
- Din adamları YOK
- Kurultay Üyeleri
BİLİM VE SANAT
- Ölüleri mumyalama tekniği kullanmışlardır
- Ahiret inancının göstergesidir.
- Matbaa – Uygurlarla beraber kullanılmaya başlanmıştır.
- Güneş yılını esas alan 12 Hayvanlı Türk Takvimini oluşturmuşlardır.
- Eşik Kurganında bulunan Altın Elbisesi Adam Zırhı – Madenciliğin göstergesidir.
- Pazırık Kurganında bulunan Hun Halısı bilinen en eski halı örneğidir.
GÖÇEBE YERLEŞİK
- Hayvancılık -Tarım
- Sanat eseri -Eşyalar
- Alfabe -Mimari, Tapınak
- Tarım- İthal -Ev, Tarla vergisi
- Hayvan- İhraç -Alfabe
DESTANLAR
- İSKİTLER; ALP ER TUNGA – ŞU
- HUN; OĞUZ KAĞAN
- GÖKTÜRKLER; BOZKURT – ERGENEKON
- UYGUR; GÖÇ – TÜREYİŞ
- KIRGIZLAR; MANAS
- DEDE KORKUT; Kıpçaklar ile Oğuzlar arasındaki mücadeleyi anlatmaktadır.
- Lubenungen Destanında anlatılan Etzel = Atilla
DİN
- Maniheizm, Budizm – Uygurlar
- Savaşmak ve et yemek YASAK
- Hristiyannlık- Avarlar, Peçenekler
- Musevililik- Hazarlar
- Göktanrı- Tanrı tek ve soyut
- Şamanizm- Sihir ve büyü
KAVRAMLAR
- Yuğ: Cenaze Töreni
- Sagu: Ağıt
- Yuğ Aşı: Cenaze yemeği
- Kurgan: Mezar
- Balbal: Mezar taşı
AHİRET İNANCI
- Kurganlara eşya koyma
- Mumyalama
- Balbal
- Uçmağ(Cennet)
- Tamu(Cehennem)
SOSYAL DEVLET ANLAYIŞI
- Devletin halkını koruması
- Adalet
- Eşitlik
- Koruma
- Doyurma
- Ziyafet(Toy)
ALFABELER
- Orhun
- Uygur
- Arap
- Soğol
- Kiril
- İbrani
- Latin
KAVRAMLAR
- Tudun: Vali *Ağılık: Hazine görevlisi
- Buyruk: Bakan *Emçi: Doktor
- Ayguci: Vezir *Burkan: Put
- Bitikci: Katip * Kopuz: Saz
- Tarkan: Komutan *Freska: Duvar Resmi
- Tegin: Hanedan erkek üyesi *Bedizci: Ressam
- Şad: Subaşı *Komdu, Çav: Para
- Apa: Hazine görevlisi
Rez alalım şimdiden buralar değerlenir